Vroedvrouw Edna Adan had er altijd al van gedroomd haar eigen ziekenhuis te bouwen. Nadat ze in de jaren 1950 in Londen een opleiding had voltooid tot vroedvrouw, keerde ze terug naar huis in Somaliland. Helaas zou het vanwege een aanhoudende burgeroorlog nog vele jaren duren voordat ze haar plan kon realiseren, en moest ze haar thuisland verlaten. Tijdens de 30-jarige burgeroorlog werkte Edna voor de Wereldgezondheidsorganisatie (World Health Organization, WHO) in verschillende landen in Afrika, het Midden-Oosten en Centraal-Azië en was ze verantwoordelijk voor de opleiding van (traditionele) vroedvrouwen in 22 landen. Edna vertelt over de rol die echografie speelde bij haar missie om de gezondheidszorg voor de kwetsbaarste patiënten te verbeteren.
Oprichten van een ziekenhuis en universiteit
In 1991 ging ik voor de WHO op onderzoek in mijn thuisland, samen met een team van negen experts van de Verenigde Naties. Daar trof ik mijn thuisstad Hargeisa volkomen verwoest aan. De oorlog had meer dan een half miljoen Somali's het leven gekosten en miljoenen waren het land ontvlucht. Scholen en gezondheidsvoorzieningen waren met de grond gelijk gemaakt en, om de tragedie volledig te maken, waren vele zorgprofessionals gesneuveld of verdwenen. Somalië heeft momenteel de hoogste zuigelingen- en moedersterfte ter wereld.
Toen ik in 1997 de WHO verliet, verkocht ik alles wat ik had en verhuisde ik terug naar Somaliland. In 2002 was de officiële opening van het Edna Adan Maternity Hospital in Hargeisa. Het heeft me alles gekost wat ik had, plus de gulle bijdragen van de lokale gemeenschap die alle bouwmaterialen kosteloos heeft gegeven, en talloze donateurs in de VS en het VK.
Een wanhopige behoefte
Ik heb meer dan 30 leerling-verpleegkundigen aangenomen. Dat trainingsinitiatief werd uiteindelijk Edna Adan University, waar momenteel meer dan duizend studenten vakken volgen in de verpleegkunde, verloskunde, geneeskunde, anesthesie, farmacologie, laboratoriumtechnologie, tandheelkunde en volksgezondheidszorg. In ons ziekenhuis zijn meer dan 22-duizend baby's veilig ter wereld gebracht. De overlevingskansen voor moeders zijn meer dan 75% hoger dan het nationale gemiddelde en we hebben een pioniersrol gespeeld in het behandelen van obstetrische fistels. We behandelen iedereen die in het ziekenhuis komt: patiënten die niemand wil helpen omdat ze te arm zijn, te gecompliceerd zijn of gevlucht zijn uit Yemen of Ethiopië.
In Somaliland gaan vrouwen bij wie de zwangerschap normaal verloopt niet naar het ziekenhuis. Als een patiënt naar ons toekomt, is er dus meestal een ernstig probleem. Deze vrouwen hebben nog nooit een prenataal onderzoek gehad en zijn nog nooit van hun leven in een ziekenhuis geweest. Ze kunnen nergens anders naartoe en hebben geen geld voor essentiële gezondheidszorg voor zichzelf en hun ongeboren kind.
Het geschenk van echografie
Acht jaar geleden kwam er een team van experts op het gebied van echografie bij ons langs. Zij trainden onze dokters en verloskundigen om echografisch onderzoek uit te voeren met twee apparaten van FUJIFILM Sonosite. Nadat onze medewerkers met meer dan honderd patiënten hadden geoefend, gaf het team de apparaten aan ons cadeau. Deze echografieapparaten zijn zeer robuust in deze moeilijke omgeving. We zijn zo afhankelijk geworden van de vitale informatie die we verkrijgen door echografisch onderzoek, dat we er nu alles aan doen om aan gebruikte en opgeknapte echografieapparaten te komen. Al onze dokters zijn getraind in de toepassing van echografie en de meeste ervaren verloskundigen in de prenatale kliniek kunnen de baarmoeder en afwijkingen in de aanhechting van de navelstreng vinden, de zwangerschapsduur bepalen en de foetale hartslag onderzoeken.
Echografie is enorm nuttig. Zo hebben we bijvoorbeeld een drieling kunnen identificeren en kunnen we tijdens prenataal onderzoek een placenta praevia vaststellen en ons voorbereiden op een keizersnede in plaats van te wachten tot de moeder gaat bloeden. Soms is er sprake van een placentaloslating waarvan we de oorzaak niet weten. Dan kan echografisch onderzoek ons daarbij helpen. We moeten vaak bepalen of een baby leeft of niet: als we geen hartslag kunnen vinden met de stethoscoop, is echografie een uitkomst. Er is geen twijfel over mogelijk dat echografisch onderzoek bij zwangere vrouwen levens redt.